Boşanma Çocuğa Nasıl ve Ne Zaman Açıklanmalı?

 

Büyük mutluluk ve umutlarla başlayan evlilikler bazen karşılaşılan ve üstesinden gelinemeyen çeşitli sorunlar nedeniyle bitme noktasına gelir. Evliliği bitirmek ve boşanma kararı almak yeterince zorken bazı çiftler için bu durum daha da zor bir hal alır ve cevaplamakta zorlandıkları kritik bir soruyla karşı karşıya kalırlar: “Boşanacağımızı çocuğumuza nasıl söyleyeceğiz?”.

Boşanma, eşler için üstesinden gelinmesi zor bir durum olsa da bu durumdan ve sonuçlarından direkt olarak en çok etkilenen her zaman çocuklardır. Çocukların baş etmek zorunda oldukları bu durumun kolaylaştırılması ve sürecin en sağlıklı şekilde yönetilmesi ebeveynlerin davranışlarına bağlıdır. Her çocuk anne babasının ayrılmasına üzülür ve bundan olumsuz bir şekilde etkilenir. Ancak bunu en aza indirgemek anne babanın elindedir.

Çocuğumuza boşanacağımızı nasıl açıklayacağız? Boşanma ve Çocuk ile konuşma kararı

Çocuğa boşanma kararı açıklanmadan önce bu karardan emin ve sonrasında da kararlı olmak dikkat edilmesi gereken ilk noktadır. Kesin karar verildikten sonra ise bu kararı anne babanın birlikte ve ev gibi bilindik bir ortamda anlatması en uygun yöntemdir. Boşanma kararını, boşanmanın nedenini ve sonrasını anlatırken çocuğun yaşı ve gelişimsel özellikleri dikkate alınarak uygun bir dille anlatılması gerekir.

“Hala senin annen ve baban olmaya devam edeceğiz”

Kararın açıklanması aşamasında yaş kritik bir etkendir. Çocuğun yaşı ne kadar küçükse o kadar somut açıklamalar yapılmalıdır. 8 yaş öncesinde soyut düşünme ve farkındalık tam olarak gelişmediği için kısa cümleler kurarak ve çok fazla ayrıntıya girmeden anlatılması gerekir. “Şimdiye kadar anne baba olarak birlikte yaşarken çok mutluyduk. Ancak artık birlikte yaşamaktan eskisi gibi mutlu değiliz ve anlaşamıyoruz. Arkadaşların bazen anlaşamaması ve artık birlikte oynamak istememesi gibi… Bu yüzden biz de bundan sonra ayrı evlerde kalmaya karar verdik. Biz anne baban olarak sadece birbirimizden ayrılıyoruz, senden değil. Artık birbirimizin karısı ve kocası olmayacağız, ancak hala senin annen ve baban olmaya devam edeceğiz. Seni eskisi gibi çok seviyoruz ve bundan sonra da sevmeye devam edeceğiz.” gibi bir açıklama yapılabilir.

Açıklarken ne kadar ayrıntıya girilmeli?

Açıklama yapılırken eşler arasında yaşanan sorun ve tartışmalar çocuğa kesinlikle yansıtılmamalıdır. Çok fazla ayrıntıya girilmemesi, özel konuların paylaşılmaması da diğer önemli konulardır. Açıklama yapıldıktan sonra çocuğun aklına birçok soru gelecektir. Soracağı bütün sorular, söyleyeceği her şey çok önemlidir. Bu nedenle söylediği her şeyi dikkatle dinlemek, sorduğu her soruyu özenle cevaplamak gerekir. Özellikle küçük yaşlardaki çocuklar çok genel neden – sonuç ilişkisi kurdukları için boşlukları kendilerinin doldurmalarına olanak vermemek gerekir. Olabildiğince bütün boşluklar anne baba tarafından doldurulmalıdır.

Boşanmanın sorumlusu çocuk değil anne babadır!

Özellikle küçük çocuklar dünyaya benmerkezci bir açıdan baktıkları için anne babalarının boşanma nedeni olarak genellikle ilk önce kendi davranışlarının etkili olduğuna inanırlar ve kendilerini suçlarlar. Bu nedenle çocuğun bu durumla ilgili hiçbir suçunun ve sorumluluğunun olmadığını, bunun tamamen anne baba kaynaklı olduğunu net bir şekilde ifade etmek gerekir. Çocuk bunu tam olarak anladığı ve buna inandığı takdirde önemli bir sorunun üstesinden gelinmiş olur. Ancak çocuğun kendini suçlaması gibi boşanmanın sorumlusu olarak anne ya da babadan birini görüp ona karşı öfke duyması da başka bir ihtimaldir. Bu aşamada yaşanılan durum ne kadar kötü veya karmaşık olursa olsun iki tarafın da sorumluluğu paylaşması gerekmektedir.

Ebeveynlerin kendi aralarındaki çatışmaya çocuğun da dâhil edilmesi ya da çocuğa diğer ebeveynin kötülenmesi yapılabilecek en yanlış hareketlerdir. Boşanmanın çocuğa açıklanmasından itibaren anne ve babanın birlikte hareket etmesi en önemli noktalardan biridir.

Bundan sonra ne olacak?

Boşanma kararını açıklarken bundan sonraki süreçte nelerin değişeceğini, yeni düzende neler olacağını çocuğa net bir şekilde açıklamak ve güven vermek çok önemlidir. Oturmuş düzende yaşanan değişiklikler yetişkinlere nazaran çocuklarda çok daha sarsıcı olur. Bu nedenle çocukların en merak ettikleri konu nelerin değişeceği olacaktır. Bundan sonra kiminle birlikte, nerede kalacağı, diğer ebeveynin nereye gideceği, hangi ebeveynle ne kadar vakit geçireceği gibi kritik konuların hepsi açık bir şekilde konuşulmalıdır. Bu aşamada açık ve dürüst olmak çok önemlidir. Çocuğa söylenecek ufacık bir yalan, çocuğun ebeveynine olan güvenini ciddi anlamda sarsacaktır.

Çocuklar, giden ebeveynleri için endişelenirler.  Bu yüzden evden ayrılan ebeveynin nereye gideceğinin, nerede kalacağının, bundan sonra neler yapacağının anlatılması ve bu endişelerin giderilmesi önemli bir konudur. Mümkün olduğunca çocuğun mevcut düzenini, günlük rutinini çok değiştirmeden devam etmek sürece alışması açısından yardımcı olacaktır. Aynı zamanda hala güvende olduğu hissini verecektir.

Boşanmanın Çocuklar Üzerindeki Psikolojik Etkileri

Anne babanın ayrılması çocuklar üzerinde psikolojik ve tırnak yeme, altını ıslatma gibi davranışsal çeşitli sonuçlar doğurabilir. Boşanma sürecinde ya da sonrasında verilen tepkiler çocuktan çocuğa değişiklik gösterir. Boşanma kararının sorumlusu olarak kendisini gördüğü takdirde bu durum çocukta suçluluk duygusuna neden olacaktır.  Kararın sorumlusu olarak kendisini görebildiği gibi bu karardan ebeveynlerden birini ya da her ikisini de sorumlu tutabilir. Bu da çocuğun ebeveynlerine öfke duymasına yol açar. Öfke ve suçluluk dışında mutsuzluk, kaygı, yoğun üzüntü, içe kapanıklık gibi farklı duyguları yaşamaları da olası ve normaldir.

Aslında çocuklar boşanmanın ardından bir bakıma yaşadıkları bir kaybın yasını tutarlar. Bu sebeple inkâr, öfke, pazarlık, depresyon gibi çeşitli aşamalardan geçebilirler. Bu noktada bu aşamaları sağlıklı bir şekilde atlatmak için yapılması gereken en önemli şey; bu kararla anne ya da babanın onu terk etmediği, her ne olursa olsun her koşulda anne ve babasıyla ilişkisinin sonlanmayacağı güvencesini vermektir.